Myśląc o Islandii w wyobraźni pojawia nam się obraz przeciwieństw – lodu i ognia. Obraz potężnych sił natury w postaci wulkanów oraz zapierających dech w piersiach gejzerów. W dzisiejszym artykule skupię się właśnie na tej geologicznej części niezwykłego kraju północy.
Islandia jest najdalej wysuniętym za zachód państwem Europy położonym na wyspie o tej samej nazwie. Oblewają ją wody Oceanu Atlantyckiego i Arktycznego od północy (Morze Grenlandzkie, choć czasem na północnym wschodzie zaznacza się również Morze Norweskie) a od Grenlandii oddziela Zatoka Duńska.
Choć politycznie Islandia jest zaliczana do Europy geologicznie położona jest na granicy Ameryki i Europy. Przez wyspę przebiega granica płyt tektonicznych: północnoamerykańskiej na zachodzie i eurazjatyckiej na wschodzie. Niesie to ze sobą olbrzymie konsekwencje, zarówno pozytywne jak i negatywne.
Zazwyczaj strefa ryftu, czyli granica pomiędzy płytami przebiega pod wodami oceanicznymi. Roztopione skały wydostają się na powierzchnię Ziemi zastygając i tworząc nowy ląd co powoduje, że lądy położone na tych płytach oddalają się od siebie. Czasem taka granica przebiega przez kontynent co powoduje rozrywanie obszaru. Poza Islandią takim znanym rozrywanym terenem jest wschodnia część Afryki.
Wulkany
Jedną z konsekwencji położenia Islandii na Grzbiecie Śródatlantyckim jest obecność około 200 wulkanów o nazwach przyprawiających o skręt języka podczas próby ich wypowiedzenia.
Najbardziej znany nam Polakom jest Eyjafjallajökull, którego ostatnia erupcja miała miejsce 15 kwietnia 2010 roku paraliżując ruch lotniczy w całej Europie, skutkiem czego wiele przedstawicieli władzy zagranicznych krajów odwołało swój przylot do Polski na ceremonię pogrzebową pary prezydenckiej. Sam wulkan jest wulkanem tarczowym – inaczej wulkanem typu Hawajskiego o szerokiej podstawie i niewielkim spadku stoków. Wulkany tarczowe powstają dzięki wylewom rzadkiej lawy zasadowej, która zanim zastygnie może rozlać się po znacznej powierzchni stożka.
Poniżej możecie usłyszeć jak należy wymawiać nazwę Eyjafjallajökul, którą tłumaczy Islandczyk:
Na Islandii wiele wulkanów ukrytych jest pod lodowcami. Eksplozja powoduje wtedy topienie się lodu i ogromne powodzie nazywane jökulhlaup.
Poza wulkanami tarczowymi spotkamy tu również wulkany stożkowe (o stromych stokach dzięki gęstej kwaśnej lawie), stratowulkany (wulkany mieszane) oraz kaldery (szerokie górne wierzchołki stożka wulkanicznego, które powstały przez zatkanie komina i wysadzenie górnej części przez powstałe ciśnienie. Bardzo często wypełnione są wodą, która tworzy jeziora).
Gejzery
Specyfika położenie Islandii powoduje, że spotkamy tu również niezwykle atrakcyjne turystycznie obiekty zwane gejzerami. Zaznaczę tylko, że sama nazwa pochodzi właśnie z tego kraju od gejzeru Geysir.
Wyrzucana cyklicznie woda przyciągająca wielu obserwatorów podgrzewana jest pod powierzchnią terenu przez gorącą magmę. Głębokość nawet kilku kilometrów powoduje, że pod ogromnym ciśnieniem może dość do zjawiska przegrzania wody. Oznacza to, że ciecz osiągnie temperaturę ponad 100 stopni Celsjusza, zanim zamieni się w parę. Jednak kiedy to się stanie ogromne ciśnienie wyrzuca znajdującą się w kominie wodę tworząc niesamowity spektakl.
Wody geotermalne
Zauważ, że gorąca magma naturalnie podgrzewa wodę znajdującą się pod ziemią. A to oznacza znaczne oszczędności na ciepłownictwie, które w chłodnym klimacie pociągałoby za sobą znaczne koszty. Faktycznie, Islandia do ogrzewania budynków używa gorących wód geotermalnych wydobywanych spod ziemi, dzięki czemu mieszkańcy mają darmowe ciepło.
Strefa ryftu
Ludzie kochają być w dwóch miejscach jednocześnie. Z tego powodu każdy robi sobie zdjęcia okrakiem na równiku, południku 0 – jesteśmy na dwóch półkulach jednocześnie. W mniejszej skali często w górach robimy sobie takie zdjęcia na granicy dwóch krajów, kiedy jedną nogą jesteśmy np. w Polsce a drugą w Czechach.
Tutaj turyści robią sobie pamiątkowe zdjęcia, na których mogą pochwalić się, że są jednocześnie na dwóch kontynentach. Można nawet zanurkować i w ten sposób zobaczyć granicę między dwiema płytami kontynentalnymi.
Islandia to kraj z pewnością niesamowity dzięki swojej surowości i obecności potężnych sił natury. Wulkany, gejzery, ale i ze względu na geologiczną treść artykułu, nie wspomniane przeze mnie zorze polarne czy białe noce. Ta specyfika przyciąga wiele osób chcących skosztować tutejszego życia. Jeżeli nie jesteś stworzeniem wybitnie ciepłolubnym, które do funkcjonowania potrzebuje gorącego piasku i palmy tropikalnej z pewnością spędzisz tu niesamowite chwile.
Karol Kubak
Przeczytaj również: